唯識三十頌

Triṃśikā-Kārikā

ātma-dharmopacāro hi vividho yaḥ pravartate｜ vijñāna-pariṇāme ’sau pariṇāmaḥ sa ca tridhā‖１‖ 由仮説我法　有種種相転　彼依識所変　此能変唯三

vipāko mananākhyas’ca vijñaptir viṣayasya ca｜ tatrālayākhyaṃ vijñānaṃ vipākaḥ sarva-bījakam‖２‖ 謂異熟思量　及了別境識　初阿頼耶識　異熟一切種

asaṃviditakopādi-sthāna-vijñaptikaṃ ca tat｜ sadā sparśa-manaskāra-vit-saṃjñā-cetanānvitam‖３‖ 不可知執受　処了常与触　作意受想思　相応唯捨受

upekṣā vedanā tatrānivṛtākhyākṛtam ca tat｜ tathā sparśādayas tacca vartate srotasaughavat‖４‖ 是無覆無記　触等亦如是　恒転如暴流　阿羅漢位捨

tasya vyāvṛttir arhatve tad-āśritya pravartate｜ tad-ālambaṃ manonāma vijñānaṃ mananātmakam‖５‖ 次第二能変　是識名末那　依彼転縁彼　思量為性相

kleśaiś caturbhiḥ sahitaṃ nivṛtāvyākṛtaiḥ sadā ｜ ātma-dṛṣṭy-ātma-mohātma-mānātma-sneha-saṃjñitaiḥ ‖６‖

yatrajas tanmayair anyaiḥ sparśādyaiś cārhato na tat ｜ na nirodha-samāpattau mārge lokottare na ca ‖７‖

dvitīyaḥ pariṇāmo ’yaṃ tṛtīyaḥ ṣad-vidhasya yā｜ viṣayasyopalabdhiḥ sā kuśalā kuśalādvayā ‖8‖

sarvatra-gair viniyataiḥ kuśalais caitasair asau｜ saṃprayuktā tathā kleśair upakleśais trivedanā ‖９‖

ādyāḥ sparśadayaś chandādhimokṣa-smṛtayaḥ saha｜ samādhi-dhībhyāṃ niyataḥ śraddhātha hrīr apatrapā ‖10‖

alobhādi trayaṃ vīryaṃ praśrabdhiḥ sāpramādikā ｜ ahiṃsā huśalaḥ hleśā rāgapratigha-mūḍhayaḥ‖11‖

māna-dṛg-vicikitsās’ ca krodhopanahane punaḥ｜ mrakṣaḥ pradāśa īrṣyātha mātsaryaṃ saha māyayā ‖12‖

śāṭhyaṃ mado ’vihiṃsā, hrīr atrapā styānam uddhavaḥ｜ āśraddhyaṃ atha kauśīdyam pramādo muṣitā smṛtiḥ ‖13‖

vikṣepo’saṃprajanyaṃ ca kaukṛtyaṃ middhaṃ eva ca｜ vitarkaś ca vicāraś cety upakleṣā dvaye dvidhā ‖14‖

pañcānāṃ mūla-vijñāne yathā-pratyayam udbhavaḥ ｜ vijñānāṃ saha na vā tarańgāṇāṃ yathā jale‖15‖

mano-vijñāna-saṃbhūtih. sarvadāsaṃjnikād ṛte｜ samāpatti-dvayān middhān mūrchanād apy acittakāt　‖16‖

vijñāna-pariṇāmo ’yaṃ vikalpo yad vikalpyate｜ tena tan nāsti tenedaṃ sarvaṃ vijñaptimātrakam ‖17‖

sarva-bījaṃ hi vijña-naṃ pariṇāmas tathā tathā ｜ yāty anyonya-vaśād yena vikalpaḥ sa sa jāyate‖18‖

karmaṇo vāsanā grāha-dvaya-vāsanayā saha ｜ kṣīṇe pūrva-vipāke ’nyad-vipākaṃ janayanti tat ‖19‖

yena yena vikalpena yad yad vastu vikalpyate｜ parikalpita evāsau svabhāvo na sa vidyate‖20‖

paratantra-svabhāvas tu vikalpaḥ pratyayodbhavaḥ｜ niṣpannas tasya pūrveṇa sadā rahitatā tu yā ‖21‖

ata eva sa naivānyo nānanyaḥ paratantrataḥ ｜ anityatādivad vācyo nādṛṣṭe ’smin sa dṛsyate ‖22‖

trividhasya svabhāvasya trividhāṃ niḥsvabhāvatām｜ saṃdhāya sarva-dharmāṇāṃ desitā niḥsvabhāvatā ‖23‖

prathamo lakṣanenaiva niḥsvabhāvo ’paraḥ punaḥ ｜ na svayaṃbhāva etasyeti aparā niḥsvabhāvatā ‖24‖

dharmāṇāṃ paramārthaś ca sa yatas tathatāpi saḥ ｜ sarvakālaṃ tathābhāvāt saiva vijñaptimātratā ‖25‖

yāvad vijñaptimātratve vijñānaṃ nāvatiṣṭhate ｜ grāha-dvayasyānuśayas tāvan na vinivartate ‖26‖

vijñaptimātram evedam ity api hy upalambhataḥ｜ sthāpayann agrataḥ kiṃ cit tanmātre nāvatiṣṭhate‖27‖

yadā ālambanaṃ vijñānaṃ naivopalambhate tadā ｜ sthitaṃ vijñānamātratve grāhyābhāve tad-agrahāt‖28‖

acitto ’nupalambho ’sau jñānaṃ lokottaraṃ ca tat ｜ āśrayasya parāvṛttir dvidhā dauṣṭhulya-hānitaḥ ‖29‖

sa evānāsravo dhātur acintyaḥ kuśalo dhruvaḥ ｜ sukho vimuktikāyo ’sau dharmākhyo ’yaṃ mahāmuneḥ ‖30‖